|
|
Главная » 2013 » ۉچتۉن ايى » 25 » دەنسوولۇق دەگەن ەمىنە ؟
22:54 دەنسوولۇق دەگەن ەمىنە ؟ |
دەنسوولۇق دەگەن ەمىنە ؟
وورۇ دەگەن ەمىنە ؟
ادام بالاسى - جاراتىلىشتىن بئر بۅلۉگۉ، ال تابئيعاتتىن مىيزامدارى مەنەن جارالات، جاشايت، ۅلۅت - بۇل اينىقسىز فاقت. بئروق ادام تابئيعات مىيزامدارىنان تايىپ، قانتىپ بۇزۇپ العانىن ۅزۉ بئلبەي قالات. كەە بئرلەر دال وشول مىيزامدار مەنەن ادام تىرۉۉ ەكەنىن دا تۉشۉنبۅيت. تابئيعات مىيزامدارىن ساقتاعان ادام عانا دەنسوولۇقتا بولوت. وورۇ - بۇل تابئيعات مىيزامدارىن بۇزۇۇ ەلە. جاراتىلىشتا باارى ۅز وردۇ مەنەن، باارى اجايىپ، باارى ەرئش-ارقاق. وورۇ، دارت، كەسەل دەگەنىبئز - وشول ەرئش-ارقاقتىقتىن بۇزۇلۇشۇ.
بۉگۉنكۉ دۉينۅنۉ قاراساڭ - تەكشى بئلئمدۉۉ ادامداردىن دۉينۅسۉندۅي كۅرۉنۅت. بئروق ئلئمدەن الىنعان بئلئم دۉينۅتاانۇۇ مەنەن ادامتاانۇۇدان ۅتۅ ەلە الىس ەكەنىن بۅركۉڭۉزدۅي كۅرۉڭۉز. انداي بئلئم ادامداردى باقتىلۇۇ قىلالبايت، دەنسوولۇق بەربەيت، عارمونئيانى بۇزات. ادامزات تەحنىكانىن تۇۇ چوقۇسۇنا جەتسە دا، ال تەحنىكاڭ تاماق سىڭىرە الباعاندان، جۉرۅك وورۇعاندان جانا باشقا كۅپتۅگۅن كەسەلدەردەن ساقتاپ قالالبايت. ازىرقىداي زور بئلئمى بار ادام دالە بولسو ۅزۉن تاانىپ بئلالبادى. كىچىنە سىرقوولوسو ەلە دارى ىچىپ، ۇباقتىلۇۇ وورۇبوونۇن اراكەتىن عانا جاسايت، ال وورۇ ەمنەدەن كەلىپ چىققانىن ويلوپ دا قويعۇسۇ كەلبەيت.
قانداي عانا وورۇ بولبوسۇن - بۇل تابئيعاتتىن، ادام ورگانئزمىنىن ەلەمەنتارلۇۇ مىيزامدارىنىن ودونو بۇزۇلۇشۇ بولۇپ سانالات. وورۇنۇ جالاڭ ەلە دارىلار مەنەن ايىقتىرا البايسىڭ، انتكەنى، چىنداپ ايىعۇۇ ۉچۉن بئرىنچى كەزەكتە دەنەنىن بيولوگىيالىق مىيزامدارىن قالىپقا سالىش كەرەك، ال ۉچۉن دەنسوولۇق مىيزامدارىن بئلۉۉ زارىل. تئلەككە قارشى، ازىرقى مەدىتسىنا دەنسوولۇق مىيزامدارىن ئزئلدەبەيت. مەدىتسىنا وورۇلاردى عانا ئزئلدەپ كەلەت. وورۇ مەنەن كۉرۅشۅت دا، ورگانئزمدى قالىپقا سالۇۇنۇ ويلوبويت. دوقتۇرلار بئرىنچى كەزەكتە وورۇدان جىيىنتىق چىعارات. انداي ەمەس، چىندىعىندا دەنسوولۇقتۇن ۅزۉنۅن جىيىنتىق چىعىشى كەرەك. مەدىتسىنالىق ىنستئتۇتتاردا دەنسوولۇقتۇ وقۇتپايت، ستۇدەنت-مەدىكتەرگە دەنسوولۇعۇ تازا ادامدى ئزئلدەتتىربەيت. مەدىتسىنانىن پروفەسسورلورۇ دەنسوولۇق جۅنۉندۅ لەكتسئيا وقۇشپايت، ايتقاندارى ەلە، دەگەندەرى ەلە - وورۇ، وورۇ، وورۇ. دەنسوولۇق ەمنە ەكەنىن بئلبەي تۇرۇپ، ادامدى دارىلوو مۉمكۉن ەمەس.
دەنسوولۇق ەمنە ەكەنىن بئلبەگەن مەدىتسىنا بئر جاعىن دارىلاپ جاتسا، بئر جاعىن ۅلتۉرۉپ جاتقان بولوت. ازىرقى ۋراچتار ار بئر وورۇ مەنەن ۅزۉنچۅ كۉرۅشۅت، بئروق ورگانئزم تولۇق قاندۇۇ دەنسوولۇققا ەە بولالباي قالات. چىندىعىندا بۉگۉنكۉ مەدىتسىنا ادامعا مەحانىكالىق تۉردۅ مامئلە قىلات، دەنەنى ار قانداي ورگانداردان عانا تۇرعان قۇتۇچاداي كۅرۅت، تابئيعات مەنەن ەرئش-ارقاق چۇلۇ بئر بۉتۉندۉك قاتارى قارابايت. دەگەنئم، دەنەنى ار قايسى بۅلۉككۅ بۅلۉپ قاراپ، ار بئر ادىس-ۋراچ ۅزۉنۅ تىيەشەلۉۉ عانا فراعمەنتكە كۅڭۉل بۇرات. انداي ادىس-دوقتۇرلارعا: "ايلانايىن دوقتۇر، مەن اناتومئيالىق اتلاس ەمەس مىن، اداممىن!" دەپ جەر ساباپ قىيقىرعىڭ كەلەت.
چىعىشتا مەدىتسىنا ەچ قاچان ئلئمدىن بئر بۅلۉمۉ بولعون ەمەس. ادامتاانۇۇ وقۇۇسۇ بولعون. چىعىشتىن بايىرقى دارىگەرلەرى ادام جاشووسۇن ۅزگۅرتمۅيۉنچۅ، دۉينۅگۅ بولعون كۅزقاراشىن عارمونئيالىق نۇققا سالمايىنچا، جامان، قاراڭعى ويلورۇن جاقشى وي، ارۇۇ تئلەككە بۇرمايىنچا ايىقتىرۇۇ مۉمكۉن ەمەس ەكەنىن بئلئشكەن. وشوندۇقتان سالتتۇۇ چىعىش مەدىتسىناسى چىعىش فئلوسوفئياسىنىن القاعىندا تۇرات. ا چىعىش فئلوسوفئياسىنىن باشقى ماقساتى - بەيپئل تۇرمۇش، جاراتىلىش مەنەن عارمونئيادا بولۇۇ. بۇل فئلوسوفئيانىن نەگئزىندە قىتايدىن فەن-شۇي ىسقۇسستۋوسۇ، جاپوندوردۇن تاماق ىچۉۉ سىستەماسى، چىعىش كۉرۅشتۅرۉ، يوعا جارالعان.
ادام ورگانئزمى - بۇل چۇلۇ بئر بۉتۉن سىستەما: دەنە دا، وي، ەس-اقىل دا، جان دا، جاشوو وبرازى دا بئرى-بئرى مەنەن بايلانىشتا. بئر ەلە جەرىڭ وورۇپ جاتسا - اندا بۇل جالپى ورگانئزمدىن وورۇعانى، تۇۇرا ەمەس تاماق ىچۉۉنۉن، جامان ويلورعو بەرئلۉۉنۉن كۅرسۅتكۉچۉ، جاراتىلىشتان، انىن مىيزامدارىنان چەتتەگەندىن بەلگىسى.
ەڭ باشقىسى - ورگانئزم - ۅزۉن-ۅزۉ قالىپقا سالعان سىستەما. تابئيعاتتىن داانىشماندىعىن كۅر: ورگانئزم ۅزۉن قالىپقا سالعاندى بئلەت، جاڭىرات، ۅنۉگۅت، ار بئر وورۇ مەنەن كۉرۅشۅت. وشوندۇقتان ار بئر وورۇ مەنەن ۅزۉنچۅ كۉرۅشپۅي، دەنەنىن جالپى ابالىن قالىپقا سالۇۇ كەرەك. ۅز-ۅزۉنچۅ وورۇ بولبويت، بۉتۉندۅي ورگانئزمدىن عانا وورۇسۇ بار.
كۅپچۉلۉك وورۇ سىرتقى سەبەپتەردەن: قول جۇۇباعاندان، ىنفەكتسئيا كىرگەندەن، وورۇلۇۇ مەنەن بولعون بايلانىشتان، سىرتقى چۅيرۅنۉن تااسىرىنەن، تۇقۇم قۇبالووچۇلۇقتان ج.ب.دان كەلەت دەپ ويلوشوت. وي، بوتوم، تۇقۇم قۇبالاعان وورۇ دا بئر كەزدە پايدا بولعون دا. ئزئلدۅۅلۅر كۅرسۅتكۅندۅي، وپوقشوش ەلە سىرتقى تااسىردەن بئر ادام وورۇسا، بئرى وورۇبايت. ىنفەكتسئيانى قوزعوعون مىكروورگانئزمدەر دەەرلىك باردىق ادامداردىن دەنەسىندە بولوت، بئروق بئرى وورۇيت، بئرى وورۇبايت، بئرىندە ىنفەكتسئيا كۅبۅيۉپ، وورۇ جاراتات، ا بئرىندە ىنفەكتسئيا جاراتقان مىكروورگانئزمدەر قوزعولبوي، دەنەگە باش ئيىپ جاشاي بەرەت.
دەمەك، سىرتقى تااسىر انچەيىن ماانئلۉۉ ەمەس. دارتتىن جارالىش سەبەبى بئرۅۅ ەلە: تابئيعاتتىن مىيزامدارى بۇزۇلعاندا زىياندۇۇ مىكروورگانئزمدەر بولۇپ كۅربۅگۅندۅي تەزدىكتە كۅبۅيۅت، ۇقۇمدان-تۇقۇمعا ۅتچۉ وورۇلار قوزعولوت. ا مىيزامدار ادام تۇۇرا ەمەس جاشاعاندا بۇزۇلات. انان "قوقۇيلاپ" وورۇپ جاتىپ قالاسىڭ.
ەچ قاچان وورۇنۇ قۇدايدىن سالعان ازابىنداي قاراباش كەرەك. وورۇ - بۇل دەنەنىن قورعونۇچ كۉچتۅرۉن ئشتەتىپ، بۇزۇلعان بالانستى قالىپقا سالۇۇ اراكەتى. ازىرقى ايتقانىم ادامدارعا تۉشۉنۉكسۉز ۇعۇلار، بئروق دارت دۇشمان قاتارى ەمەس، جاردامچى قاتارى كەلەت. وورۇ: "ەي، دەنەڭ بالانستى جوعوتتۇ" دەپ ورگانئزمدەگى تەڭ سالماقتۇۇلۇقتۇ ورنوتۇۇعا جاردام بەرەت. اۋارئيا بولعوندو، تەز جاردام بولعوندوي ەلە كەپ.
دەمەك، وورۇ، دارت - اۋارئيا جۅنۉندۅ سىگنال، جاردام بەرۉۉ سىستەماسىنىن ئشتەي باشتاشى. مىنداي ۇچۇردا مەدىكتەردەي وورۇ مەنەن عانا الپۇرۇشۇش كەرەكپى ؟ جوق، وورۇ - پاتالوگىيا ەمەس، ورگانئزم تارابىنان ۅزۉنۅن-ۅزۉ جاردام بەرۉۉ سىستەماسى. مەدىتسىنا وورۇنۇ دارىلاباي ەلە، انىن سئمپتومدورۇن جوق قىلات دا، انىن تۉپكۉ سەبەبىن جوعوتپويت. سئمپتومدور - بولعونۇ بەلگى، سىگنال عانا بولسو، انى جوق قىلعاندا ەمنە پايدا ؟ ەگەردە وورۇ دەنەنىن السىراي باشتاعانىنان قابار بەرسە، ار بئر وورۇ مەنەن ۅزۉنچۅ كۉرۅشۉۉنۉن جولدورۇن ئزدەپ كەرەگى جوق. ورگانئزمگە دەنسوولۇقتۇ تولۇعۇ مەنەن قايتارىش زارىل.
تابئيعات ادام دەنەسىنە ەرئش-ارقاقتىق پرىنتسىپتەرىن سالىپ قويعون. ورگانئزم قانداي بولۇشۇ كەرەكتىگىن ۅزۉ "بئلەت". وشوندۇقتان ار بئر ادامدا وشول عارمونئيانى، دەنسوولۇقتۇ ساقتاعان كۉچتۅر بار. تابئيعات ورگانئزمدى ۅزۉن-ۅزۉ دارىلاعان سىستەما قىلىپ جاراتقان. ادامدا ۇشۇنداي زور كۉچ بار دەيسىڭ، قانداي عانا وورۇ بولبوسۇن، ال ۅزۉن دارىلووعو دارامەتى جەتەت. قايتالايم، ار بئر ادامدا، اتۉگۉل "ايىقپاس" دەگەن كەسەلگە تۇشۇققان ادامدا دا كەسەل مەنەن كۉرۅشۉۉگۅ دايار كۉچ قالات. بولعونۇ انى ويعوتۇپ، قولدونو بئلۉۉ كەرەك.
دەنسوولۇق سىستەماسى دارىلوونۇن تابىگىي مەتوتدورۇن عانا قولدونوت، وشوندو عانا ورگانئزمدى دارىلووچۇ كۉچتۅر ويعونوت. ەگەردە وشول كۉچتۅرگۅ ەچ نەرسە توسقوولدۇق قىلباسا، دەنە كۅپتۅگۅن وورۇلاردى قابىل الباي قوەت. ادامدا تىفتىن، قۇرعاق ۇچۇقتۇن، چۇمانىن، حولەرانىن جانا باشقا كۅپتۅگۅن دارتتاردىن مىكروبدورۇ جاشاعانى مەنەن، ورگانئزم تازا بولسو، اندا كلەتقالارىبىز دۉينۅدۅگۉ كۅپتۅگۅن زىياندۇۇ مىكروورگانئزمدەر مەنەن ەرئش-ارقاق جاشاي بەرەت، ورتولورۇندا ايىعىشقان سوعۇش باشتالبايت.
قىيمىل-اراكەت، تۇۇرا تاماقتانۇۇ، تۇۇرا دەم الۇۇ، جارىق، كۉن، ابا، سۇۇ، تازا وي، ورگانئزمدىن ەنەرگەتىكالىق تەڭ سالماقتۇۇلۇعۇن بئر قالىپتا قارماي بئلۉۉ - ۇشۇلار عانا ۅزۉن-ۅزۉ دارىلووعو جول اچات.
تۇۇرا قىيمىل-اراكەت جاسوو دەگەن ەمنە ؟ بۇل ورگانئزمدەگى ار بئر كلەتقا تىرئلىپ، قىيمىلعا كەلۉۉسۉ. وشوندو دەنەدە قاتىپ قالعان سۅۅك، بۇلچۇڭ، ومۇرتقا بولبويت، بۇت مەنەن قول مۇزداپ، كۅك تارتپايت، بۉت ورگانئزمدە قان جۉگۉرۅت. جاراتىلىشتا قىيمىلسىز ەچ نەرسە جوق، توقتوبوعون ەنەرگىيانىن عانا قىيمىلى بار. قايناعان جاشوو بار. وورۇلۇۇ ادامدى قاراچى - قىيمىل جوق، جاشوو جوق. قىيمىلداباعان كىشى كۅپ وورۇيت. وشون ۉچۉن كۉنۉگۅ قانداي كۅنۉگۉۉلۅردۉ جاساش كەرەكتىگى جۅنۉندۅ كەڭىرى سۅز الى الدىدا.
تۇۇرا تاماقتانۇۇ دەگەن ەمنە ؟ بۇل تابىگىي تاماقتانۇۇ دەگەن ەلە سۅز. سۅزسۉز ەلە چئيكى تاماقتانۇۇ ەمەس - ەنەرگىيالۇۇ "تىرۉۉ" تاماقتانۇۇ. ەڭ ەنەرگىيالۇۇ تاماق-اش - بۇل كۉرۉچ مەنەن دان ازىقتارى. تابىگىي ەنەرگىياسى جوق تاماقتار قۇرساقتى قامپايتقانى مەنەن، ورگانئزمدى ۇۇلاپ سالات. بۇل ەمى دىيەتاعا ولتۇر دەگەنگە جاتپايت، جالاڭ ەلە دان ازىقتارى مەنەن چۅپ-چار جەگىن دەگەن دا سۅز ەمەس، ەت داعى پايدالۇۇ، بئروق انى قانداي دايارداش كەرەكتىگىن بئلۉۉ زارىل.
تۇۇرا دەم الۇۇ دەگەن ەمنە ؟ بۇل ابا مەنەن بئرگە دەنەگە ەنەرگىيا كىرىپ، ار بئر كلەتقا دەم العانداي بولۇشۇ قاجەت. كۅپچۉلۉك ادام ۅپكۅسۉنۅ ابا كىرەر-كىرمەكسەن دەم الات. ۇشۇنۇن ايىنان قان ايلانۇۇ ناچارلاپ، ورگانئزم قىچقىلتەككە تويبوي قالات.
ەنەرگىيا الۇۇ دەگەن ەمنە ؟ بۇل دەنەنى بۉتۉندۅي اس مان-جەردىن، جاراتىلىشتىن ەنەرگىياسىنا بايىتۇۇ بولۇپ سانالات. دەنەدە ەنەرگىيا اققان بۇلاقتار بولوت، وشونۇ بئر قالىپتا قارماپ، اشىپ-تاشىپ كەتپەگەندەي، توقتوپ قالباعانداي الىپ جۉرۉۉ زارىل. ەنەرگىيا تۇۇرا ەمەس اقسا وورۇ جارالات. ەنەرگىيا اعىمى توقتوعوندو ادام كۅز جۇمات.
جاندۉينۅنۉن بەيپئلدىگى دەگەن ەمنە ؟ بۇل قاراڭعى ويدون، سوقۇر سەزئمدەن، جان قىينالعاندان، قورقۇنۇچتان، قايعىدان، كەيىپ-كەپچۉۉدۅن ارىلۇۇ. بۇل ۅزۉڭدۉ-ۅزۉڭ اياپ، ۅتكۅن چاق مەنەن جاشابا دەگەن سۅز. جاندۉينۅ جاي الىپ، بەيپئل تۇرمۇشتا جاشاپ، سۉكۉت چالعاندى ۉيرۅنۉۉ دەگەن سۅز.
جوعورۇدا ايتىلعانداردىن باارى ۅزۉنچۅ كەڭىرى سۅزگۅ، ۅزۉنچۅ ۉيرۅنۉۉگۅ جاتات. دەنسوولۇق سىستەماسى دال ۇشۇل مەتوتدوردون تۇرات. ەمى بۇل مەتوتدوردۇن ار بئرىنە توقتولۇپ، قانداي وورۇعا قانتىپ مامئلە قىلىشتى ۉيرۅنۅ باشتايلى.
ماشىققاندى بئلگەن اشىققاندى بئلبەيت
دەنسوولۇقتۇن ەڭ بئرىنچى ەرەجەسى: قاتۇۇ تۅشۅككۅ جاتۇۇ. بەكەرىنەن وورۇ كۅپ بولسو، ومۇرتقاڭدى دارىلا دەشپەسە كەرەك. قىرارقاڭداعى ومۇرتقالاردى قالىپقا سالىش ۉچۉن ەڭ العاچ قاتۇۇ تۅشۅكتۅ ۇقتوو زارىل.
ادامدىن 5 بۅلۉكتۅن تۇرعان 33 ومۇرتقاسى بار: 7 مويۇن ومۇرتقا، 12 تۅش ومۇرتقا، 5 بەل ومۇرتقا، بئر سۅۅككۅ ايلانىپ قالعان 5 بەلكۅچۉك ومۇرتقا جانا 3-4 ومۇرتقادان تۇرعان چىچاڭ. ومۇرتقالاردىن ورتوسۇندا كەمىرچەك مەنەن بايلامتالار جايعاشقان. ەڭ ئيكەمدۉۉسۉ مويۇن جانا بەل ومۇرتقالارى، تۅش ومۇرتقا انچەيىن ئيئلبەيت. بئرى-بئرى مەنەن بايلانعان ومۇرتقالاردىن ورتوسۇ مەنەن جۉلۉن (سپىننوي موزع) ۅتۅت. ومۇرتقالار جۉلۉندۉ قورعوپ تۇرات، ا جۉلۉن - بۇل باشقارۇۇچۇ بوربور، انسىز سۅۅك جانا بۇلچۇڭ سىستەمالارى، باشقا ورگاندار ئشتەي البايت. ار بئر ومۇرتقانىن قاپتالىنان بۇتاقتار ۅسۉپ تۇرات، الار جالپى قىرارقانى قورعوشوت. ومۇرتقانىن كىچىنەكەي تەشىگىنەن جۉلۉندۅن چىققان نەرۋ جىپتەرى چىعىپ، دەنەگە جايىلعان، الار دەنەنىن ار قىل بۅلۉكتۅرۉنۅ قىزمات قىلىشات.
مۇۇن جانا بايلامتا اپپارات بۇزۇلعاندا - ومۇرتقالار قاپتالعا چىعىپ جىلىشىپ، نەرۋ مەنەن قانتامىردى قىسىپ، قان ايلانۇۇ بۇزۇلات، نەرۋدەر دەنەنى تالىتات. ۇشۇنۇن ناتىيجاسىندا ار قىل وورۇلار پايدا بولو باشتايت.
ۅزگۅچۅ اياباي ئيكەمدۉۉ مويۇن ومۇرتقالارى تەز جىلىشىپ كەتەت. انىن ايىنان كۅز، كەبەتە، مويۇن، ۅپكۅ، ديافراعما، ىچ، بۅيرۅك، جۉرۅك، ۅت جانا ىچەگى ورگاندارىنا زالاقاسى تىيەت. ەگەردە مويۇندۇن 4-ومۇرتقاسى جىلىشسا، اندا كۅز، بەت، مويۇن، ۅپكۅ، ديافراعما، بوور، جۉرۅك، ۅت، تئشتەر، تاماق، مۇرۇن، قۇلاق وورۇي باشتايت.
ەگەردە كۅزۉڭۉز ناچار كۅرسۅ، تاماعىڭىز جە ىچىڭئز كۅپ وورۇسا - اندا تۅشتۉن 5-ومۇرتقاسى جىلىشقان بولوت.
|
|
Категория: ۉلگۉ ماقالالار |
كۅرۉلۉۉسۉ: 404 |
قوشقون: kutman
| Рейтинг: 0.0/0 |
Добавлятьجووپتور могут только зарегистрированные пользователи. [ Регистрация | Вход ] |
|
ىستاتىستىكا |
|
ازىر سايتتا بارلار 1 قونوق 1 مۉچۅ 0 : سايتتا بار بولعوندور  بااردىق مۉچۅ 11  ۇشۇل اي ىچندە 0 ۇشۇل اپتادا 0 كەچەە 0 بۉگۉن 0 » مۇنۇن ىچىندە  باشقارۇۇچۇ 1 ايدار باشچىسى 0 وزوت مۉچۅ 1  اداتتاعى مۉچۅ 9 :جىنىسى ەر9  ايال 2 |
|
قونوق
سئزدىن اتىڭىز: قونوق
سئزدىن جااتىڭىز: 
سئزدىن اتىڭىز: قونوق
سئز بۇل جەردەە: 
